Hướng dẫn cách bón phân hợp lý cho bà con nông dân

Tác dụng của phân bón

Hãy tưởng tượng cây trồng như một đứa trẻ đang lớn, cần đầy đủ dưỡng chất để phát triển khỏe mạnh. Phân bón chính là nguồn cung cấp dinh dưỡng thiết yếu cho cây trồng, giúp chúng “ăn ngon, ngủ khỏe” và phát triển tốt.

1. Cung cấp dinh dưỡng thiết yếu

Phân bón chứa các nguyên tố dinh dưỡng thiết yếu cho cây trồng, bao gồm:

• Nitơ (N): Giúp cây trồng phát triển xanh tốt, lá sum suê, tăng cường khả năng quang hợp, thúc đẩy sinh trưởng và phát triển thân lá. Thiếu nitơ, cây sẽ còi cọc, lá vàng úa, năng suất giảm.
• Photpho (P): Thúc đẩy sự phát triển bộ rễ, giúp cây trồng hấp thu nước và dinh dưỡng tốt hơn, tăng cường khả năng ra hoa, đậu quả. Thiếu photpho, cây sẽ chậm phát triển, lá chuyển màu tím, năng suất giảm.
• Kali (K): Cải thiện khả năng chống chịu sâu bệnh, hạn chế hiện tượng rụng hoa, rụng quả, tăng cường sức đề kháng cho cây trồng. Thiếu kali, cây sẽ dễ bị sâu bệnh, lá bị vàng, rìa lá bị cháy, năng suất giảm.
• Các nguyên tố vi lượng: Bao gồm sắt, kẽm, mangan, đồng, boron… Cần thiết cho sự phát triển của cây trồng, giúp cây trồng hấp thu các chất dinh dưỡng hiệu quả hơn. Thiếu vi lượng, cây sẽ bị vàng lá, còi cọc, năng suất giảm.

2. Cải thiện chất lượng đất, nâng cao năng suất

Tóm lại, phân bón là một yếu tố quan trọng trong canh tác nông nghiệp, giúp cây trồng phát triển khỏe mạnh, cho năng suất cao và chất lượng sản phẩm tốt hơn. Việc sử dụng phân bón hợp lý, đúng kỹ thuật sẽ góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp, đảm bảo an ninh lương thực và phát triển bền vững.

Các bước bón phân hợp lý

Bón phân hợp lý là một trong những yếu tố quan trọng giúp cây trồng phát triển khỏe mạnh, cho năng suất cao và chất lượng sản phẩm tốt hơn. Để bón phân hiệu quả, bà con nông dân cần nắm vững kiến thức về phân bón, cách bón phân và lưu ý những điểm cần thiết. Nói một cách ngắn gọn, bón phân hợp lý là thực hiện 5 đúng và bón cân đối:

1. Đúng loại phân:

• Cây cần phân gì bón đúng loại phân đó: Phân có nhiều loại, mỗi loại có những tác dụng riêng. Bón không đúng loại phân không những phân không phát huy được hiệu quả, mà còn có thể gây ra những hậu quả xấu. Ví dụ, nếu cây cần nhiều nitơ để phát triển lá, nhưng lại bón nhiều phân lân, cây sẽ không phát triển tốt.
• Bón đúng loại phân không những phải tính cho nhu cầu của cây mà còn phải tính đến đặc điểm và tính chất của đất: Đất chua không bón các loại phân có tính axit. Ngược lại, trên đất kiềm không nên bón các loại phân có tính kiềm. Bón phân không phù hợp với đất có thể làm thay đổi độ pH của đất, ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng của cây.

2. Bón đúng lúc:

• Nhu cầu đối với các chất dinh dưỡng của cây thay đổi tùy theo các giai đoạn sinh trưởng và phát triển: Có nhiều giai đoạn sinh trưởng cây cần đạm hơn kali, có nhiều giai đoạn cây cần kali hơn đạm. Bón đúng lúc cây cần phân mới phát huy được tác dụng. Ví dụ, giai đoạn cây con cần nhiều nitơ để phát triển lá, giai đoạn ra hoa, đậu quả cần nhiều kali để tăng cường sức đề kháng và hạn chế rụng quả.
• Cây trồng cũng như các loại sinh vật khác, có nhu cầu đối với các chất dinh dưỡng thường xuyên, suốt đời: Vì vậy, để cho cây có thể sử dụng tốt các loại phân bón, tốt nhất là chia ra bón nhiều lần và bón vào lúc cây hoạt động mạnh. Bón tập trung vào một lúc với nồng độ và liều lượng phân bón quá cao, cây không thể sử dụng hết được, lượng phân bị hao hụt nhiều mà phân còn có thể gây ra nhiều tác động xấu đối với cây.

3. Đúng thời tiết, mùa vụ:

• Thời tiết có ảnh hưởng đến chiều hướng tác động và hiệu quả của phân bón: Mưa làm rửa trôi phân bón gây lãng phí lớn. Nắng gắt cùng với tác động của các hạt phân bón có thể gây cháy lá, hỏng hoa, quả.
• Trong điều kiện khí hậu, thời tiết và sản xuất của nước ta đối với các loại cây ngắn ngày, mỗi năm có 3-4 vụ, thậm chí 8-9 vụ sản xuất: Đặc điểm sinh trưởng và phát triển của cây trồng ở từng vụ có khác nhau, cho nên nhu cầu đối với các nguyên tố dinh dưỡng cũng như phản ứng đối với tác động của từng yếu tố dinh dưỡng cũng khác nhau.
• Lựa chọn đúng loại phân, dạng phân và thời vụ bón hợp lý có thể nâng cao hiệu suất sử dụng phân bón: Việc sử dụng các loại phân phù hợp với điều kiện khí hậu, thời tiết của mùa vụ được trình bày ở phần II của sách này.

4. Bón đúng cách:

• Có nhiều phương pháp bón phân: bón vào hố, bón vào rãnh, bón rải trên mặt đất, hòa vào nước phun lên lá, bón phân kết hợp với tưới nước…
• Có nhiều dạng bón phân: rắc bột, vo viên đút vào gốc, pha thành dung dịch để tưới.
• Có nhiều thời kỳ bón phân: bón lót, bón thúc đẻ nhánh, thúc ra hoa, thúc kết quả, thúc mẩy hạt…
• Lựa chọn đúng cách bón thích hợp cho loại cây trồng, cho vụ sản xuất, cho loại đất… có thể làm tăng hiệu quả sử dụng phân bón lên gấp nhiều lần: Cách bón thích hợp vừa đảm bảo tăng năng suất và cây trồng, tăng hiệu quả phân bón, vừa phù hợp với điều kiện cụ thể ở từng cơ sở sản xuất phù hợp với từng trình độ của người nông dân.

5. Bón phân cân đối:

• Cây trồng có yêu cầu đối với các chất dinh dưỡng ở những lượng nhất định với những tỷ lệ nhất định giữa các chất: Thiếu một chất dinh dưỡng nào đó, cây sinh trưởng và phát triển kém, ngay cả những khi có các chất dinh dưỡng khác ở mức thừa thãi.
• Các nguyên tố dinh dưỡng không chỉ tác động trực tiếp lên cây mà còn có ảnh hưởng qua lại trong việc phát huy hoặc hạn chế tác dụng của nhau: Ví dụ, nếu bón nhiều đạm mà không bón lân, cây sẽ phát triển mạnh về thân lá nhưng lại yếu về bộ rễ, dễ bị đổ ngã.
• Đối với mỗi loại cây trồng có những tỷ lệ khác nhau trong mức cân đối các yếu tố dinh dưỡng: Tỷ lệ cân đối này cũng thay đổi tùy thuộc vào lượng phân bón được sử dụng. Tỷ lệ cân đối giữa các nguyên tố dinh dưỡng cũng khác nhau ở các loại đất khác nhau.
• Điều cần lưu ý là không được chỉ một loại phân mà không chú ý đến việc sử dụng các loại phân bón khác: Bón phân không cân đối không những không phát huy được tác dụng tốt của các loại phân, gây lãng phí mà còn có thể gây ra những tác dụng không tốt đối với năng suất cây trồng và đối với môi trường.

Bà con nông dân cần nắm vững kiến thức về phân bón, cách bón phân và lưu ý những điểm cần thiết để đạt hiệu quả tối ưu trong canh tác.

Lưu ý khi bón phân

• Không bón phân quá nhiều: Bón phân quá nhiều có thể gây hại cho cây trồng, làm cây bị cháy lá, rụng quả, thậm chí chết cây.
• Không bón phân gần gốc cây: Nên bón phân cách xa gốc cây một khoảng nhất định để tránh làm cháy rễ.
• Không bón phân khi trời nắng nóng: Nên bón phân vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát để tránh làm phân bị bay hơi.
• Nên tưới nước sau khi bón phân: Tưới nước giúp phân tan đều trong đất, giúp cây trồng hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.

Kết luận

Bón phân hợp lý là một trong những yếu tố quan trọng giúp cây trồng phát triển khỏe mạnh, cho năng suất cao. Bà con nông dân cần nắm vững kiến thức về phân bón, cách bón phân và lưu ý những điểm cần thiết để đạt hiệu quả tối ưu trong canh tác.